Lityum İyon Akü Nedir? Türleri Nelerdir?

Lityum iyon akü günümüzde yaygın olarak kullanılan, defalarca doldurulabilen bir çeşit pildir. Verimliliği en yüksek olan pil türüdür. Bu sebeple de pek çok elektronik cihaz ve araçta yoğun olarak lityum piller kullanılır. Lityum pil olarak adlandırılan lityum aküler, ağırlıkları ve sahip oldukları büyüklüğe kıyasla, en fazla düzeyde elektrik enerjisini kullanıma sunar. Yüksek enerji sağlaması nedeniyle de oldukça popülerdir.

Lityum iyon piller gayet küçük boyutludur. İçerisinde kimyasal bileşenler sayesinde de epey hafiftir. Bu sayede kolayca taşınabilir. Hafiflik ayrıca pillerin mümkün olan en üst düzeyde tekrar doldurulmalarına olanak tanır.

Lityum iyon pillerde hafıza etkisi adı verilen şarj durumunu etkileyen sıkıntı mevcut değildir. Bu nedenle pillerin yeniden şarj edilebilmesi için sonuna kadar bitmesinin beklenmesi gerekli değildir. Hafıza sorunu olmaması nedeniyle de şarj yarıda kalsa da pilin ömrü olumsuz yönde etkilenmez.

Lityum Akü Nedir?

Lityum iyon (Li-ion) piller gelişen teknoloji sonucunda günümüzde en çok kullanılan pil türü haline gelmiştir. Pek çok elektronik cihazda tekrar tekrar şarj edilmek suretiyle kullanılabilir. Özellikle akıllı tablet ve telefonlar olmak üzere dizüstü ile masaüstü bilgisayarlarda kullanılır.

Lityum aküler diğer adı ile lityum iyon piller ilk olarak 1931 yılında geliştirilmiştir. O dönemden beri de sürekli olarak gelişim göstererek günümüzde en yaygın olarak kullanılan pil türü haline gelmiştir. Lityum aküler piyasada bulunan diğer standart akülere göre çok daha uzun ömürlüdür. Kısa sürede kolayca şarj edilerek kullanılabilir. Bu özellikleri sayesinde de hemen hemen tüm elektronik cihazlarda kullanılabilir.

Lityum piller yüksek yoğunluktadır. Bu yüzden de diğer kimyasal içerikli piller ile kıyaslandığında hem hafiftir hem de yüksek performans göstererek çalışabilmektedir. Bu piller ihtiyaç duyulduğunda kolayca şarj edilebilir. Batarya yarı doluyken bile şarj edildiğinde pilin ömrü kısalmaz.

Bu kadar fazla yararının yanında lityum akülerin bazı olumsuz yönleri de mevcuttur. Göze çarpan ilk olumsuz yön olarak lityum akülerin yüksek fiyatlı olmasından söz edilebilir. Diğer akülerle kıyaslandığında yüksek fiyatlıdır ancak diğer akülerden daha uzun ve verimli bir kullanım ömrüne sahiptir. Daha uzun süre yüksek performansla kullanılabildiği için pek çok kişi tarafından lityum aküler tercih edilmektedir.

Lityum akülerin bir diğer olumsuz yönü ise yüksek sıcaklığa maruz bırakıldığında kısa devre yapma ve alev alma riskini taşımalarıdır. Bu yüzden aşırı güneşte lityum akülerin bırakılmamasına ve serin ortamda muhafaza edilmesine özen gösterilmesi gereklidir.

Lityum Akülerin Ömrü Ne Kadardır?

Lityum iyon aküler veya lityum pillerin ömrü üretim sürecinin sonuçlanmasıyla birlikte başlamış olur. Üretim bitip de piller rafta yer almaya başladığında ise pillerin hayat döngüsü de aynı zamanda başlar. Lityum iyon pilin göstereceği performans be sahip olduğu kullanım ömrü kişinin kullanım şekline göre değişkenlik gösteren bir unsurdur.

Bir lityum pil 25 derecelik bir ortam sıcaklığında kullanılmadan saklanırsa ve her kullanım sonunda tamamen şarj edilirse bile her yıl pil kullanım ömründen %20’lik bir oranda eksilme görülebilir. Lityum pilin ömrü doğrudan bulunduğu ortam sıcaklığına göre değişiklik gösterir. Sıcaklık arttıkça pilin kullanım ömrü azalırken pilin saklandığı sıcaklık düştükçe kullanım ömrü de artış gösterir.

Lityum pilin kullanım ömrünü etkileyen bir diğer unsur ise pilin şarj seviyesidir. %40 oranında dolu olan bir pil 0 derecelik sıcaklıkta saklandığında yıllık kullanım ömründen görülecek olan kayıp %2 seviyesindedir.

Dikkat edilmesi gerekenler

Bir lityum iyon pilin mümkün olan en uzun ömürlü olacak şekilde kullanılabilmesi için dikkat edilmesi gereken bazı hususlar bulunur. Bu kapsamda öncelikle pilin tamamen boşalmış bir bataryayla bırakılmaması gerektiğidir. Tamamen boşalmış halde bırakılan piller hiç kullanılmasa bile kullanım ömrünü tüketebilir. Bu yüzden pil içerisinde az miktarda olsa şarj bırakılması da inanılmaz önem taşır.

Standart kullanım koşulları altında bir lityum iyon pilin ömrü ortalama 5 yıldır. 5 yılın sonunda batarya öleceğinden bir daha kullanılamaz hale gelir.

Lityum Akünün Avantajları Nelerdir?

Lityum iyon akü veya diğer adıyla lityum iyon piller oldukça avantajlıdır. Bu yüzden günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır. Lityum akünün kullanıcıya sunduğu avantajlı yönler şöyle sıralanabilir: 

•    Lityum aküler aynı kapasiteye sahip olan diğer konvansiyonel akülere kıyasla çok daha az yer kaplar. Yaklaşık olarak 1/4 oranında daha az yer kapladığı görülmüştür.
•    Lityum aküler kendisi ile aynı kapasiteye sahip olan diğer konvansiyonel aküler kıyaslandığında 1/4 oranında daha az bir ağırlığa sahiptir.
•    Lityum akünün kullanım ömrü aniden sona ermez. Ancak zaman içerisinde akünün kapasite kaybı yaşadığı görülür. Aküden performans alınamadığından kullanımına son verilir.
•    Toplamda 3500 defa tam doldur-boşalt yapılacak kullanım döngüsüne sahiptir.

Avantajlar bunlarla da bitmiyor.
•    Şarj edilebilmesi için tamamen boşalmasının beklenmesine gerek yoktur. Yaklaşık olarak 2,5 saat gibi kısa bir zaman dilimi içerisinde şarj edilebilir. Yüksek oranda şarj ve deşarj verimliliğe sahiptir.
•    Kullanımı oldukça güvenlidir. Sıvı, asit veya zehirli gaz sızıntısı görülmez. Bu nedenle pek çok kişi tarafından rahatlıkla kullanılabilir.
•    -30 derecelik bir sıcaklıktan 60 derecelik bir sıcaklığa kadar kullanılabilir.
•    Diğer muadillerine kıyasla biraz pahalıdır. Ancak uzun süreli kullanım ömrü nedeniyle esasen daha ekonomik bir seçimdir.
•    Bakımsız akü sınıfına dahildir.
•    İçerisinde akü kontrol kartı bulunur. Bu sayede daha güvenli hale gelir.

Lityum Akülerin Olumsuz Yönleri Nelerdir?
Lityum aküler fazla sayıda olumlu yöne sahip olduğu için de inanılmaz popülerdir. Yine de bazı olumsuz yönlere de sahiptir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
•    Üretim tarihinden itibaren, eksilen bir kullanım süresine sahip olmasıdır. Nikel metal hidrür ve nikel kadmiyum akülere kıyasla daha kısa ömürlüdür.
•    Yanlış kullanıldığında tehlikeli olurlar. Dikkatli olunmalıdır.
•    Lityum iyon piller veya lityum aküler yüksek sıcaklık altında patlayabilir veya alev alabilir. Bu yüzden kesinlikle doğrudan güneş ışığı altında bırakılmamalıdır.

Lityum Akü Türleri Nelerdir?

Gelişen teknolojik olanaklar sayesinde lityum akü veya diğer adıyla lityum piller gelişerek çeşitlilik göstermiştir. Lityum akü çeşitleri şu şekilde sıralanabilir:

1- Lityum-İyon Polimer Akü: Lityum iyon pilin sahip olduğu temel özellikler ve nitelikler lityum iyon polimer pil için de geçerlidir. Ayrıştığı nokta ise şarj yoğunluğunun daha az düzeyde olmasıdır. Ancak bu durum ultra ince pil tasarımları için ideal bir özellik kabul edilmektedir.

2- Lityum-İyon Titanat Akü: Lityum-İyon Titanat Akü, Altairnano firması tarafından geliştirilmiş olan bir lityum pil türüdür. Bu pil türü, yüksek akım ile oldukça kısa sürede şarj edilir. Bu da kullanıcılar için kolaylık sağlayan önemli bir unsurdur. Bu pil 25.000 defa şarj edilerek kullanılabilen bir ömre sahip olmakla birlikte en yoğun olarak kullanıldığı yer elektrikle çalışan arabalardır. 250 kw gücündeki bir enerji kaynağı ile 10 dakika içerisinde yaklaşık %95’lik bir doluluğa ulaşabilme özelliğine sahiptir.